Bedrijfsopvolging in een familiebedrijf: aandacht voor cijfers & gevoel

Vijf tips voor een succesvolle bedrijfsopvolging

Bedrijfsopvolging in een familiebedrijf is een belangrijk, en tegelijkertijd intensief proces. Hoe brengt en houdt u bedrijfs- en  familiebelangen in evenwicht? Mazars adviseert en begeleidt ondernemers bij de overname van hun familiebedrijf. Wij zetten de belangrijkste tips op een rij.

1.  Maak de juiste keuze

Een goede (en tijdige) voorbereiding op uw opvolging is een belangrijke voorwaarde om de continuïteit van uw bedrijf te kunnen waarborgen. Heeft u één of meerdere opvolgers in gedachten? Draagt u het familiebedrijf over aan de volgende generatie, of kiest u voor een externe partij? Bij uw besluitvorming is het belangrijk rekening te houden met de bedrijfsstrategie, toekomstige groeikansen en het gewenste profiel en de vaardigheden van het nieuwe management. Maak dat het uitgangspunt voor de keuze van uw potentiële opvolger(s).

2. Neem de tijd

Het bedrijf heeft een grote rol gespeeld in uw privéleven en binnen de familie. Ga daarom niet te snel voorbij aan de verschillende emoties die voor, tijdens en na de bedrijfsopvolging kunnen spelen. Bied voldoende ruimte aan ieders persoonlijke gevoel, juist vanwege de familieband.

Bedrijfsoverdracht is voor alle belanghebbenden een ingrijpende beslissing. Zorgvuldigheid staat hierbij voorop en soms kan een bedrijfsoverdracht daarom meerdere jaren in beslag nemen. Het is belangrijk om die tijd te nemen en het gehele proces goed te doorlopen: van het overdragen van uw bedrijf en de bedrijfsvoering, tot het bestendigen van de band met de medewerkers.  

3. Frisse blik

U bent op alle facetten verweven met het bedrijf, het is uw persoonlijke verleden. Juist dan kan het moeilijk zijn om zakelijk te blijven en met een frisse en strategische blik de bedrijfsopvolging te (blijven) benaderen.

Het kan helpen om een externe adviseur in te schakelen, die vanuit een onafhankelijke positie met u meekijkt en -denkt. Iemand met ervaring in bedrijfsopvolging, die u advies kan geven over de te volgen stappen. Een externe adviseur kan zonder belangenverstrengeling het gesprek aangaan met de verschillende belanghebbenden, zowel binnen het bedrijf, met derden en overige familieleden. Bovendien kent hij of zij de verschillende fiscale, juridische, financiële en administratieve mogelijkheden en valkuilen tot in detail.

4. Borg kennis en ervaring

De kennis en ervaring die u heeft van het bedrijf, de sector en de markt is uiterst waardevol. Daarom is het belangrijk deze kennis zowel digitaal als organisatorisch te borgen. Zet bijvoorbeeld de actuele gegevens van relaties en contactpersonen in een CRM-systeem en maak voor belangrijke processen en workflows een handboek. Ook kan het zo zijn dat bepaalde tradities belangrijk zijn voor de medewerkers of relaties van uw bedrijf, vergeet dan niet deze vast te leggen en over te dragen aan uw opvolger.

Een dergelijke kennisoverdracht vraagt een aanzienlijke tijdsinvestering. U kunt overwegen om één van uw medewerkers of een adviseur in te schakelen, die de kennisborging bewaakt en regelt. Een andere optie is het inbouwen van een overbruggingsperiode, waarin u zelf uw opvolger wegwijs maakt in het bedrijf.

5. Leg afspraken goed vast

Zowel de bedrijfs- als de familiebelangen spelen een essentiële rol bij een bedrijfsoverdracht van een familiebedrijf. Het opstellen van een zorgvuldig uitgewerkt plan op financieel, juridisch, fiscaal en ethisch gebied geeft vertrouwen aan alle betrokkenen, van familieleden, medewerkers, klanten, leveranciers tot samenwerkingspartners. Dit kan worden vormgegeven in een informeel plan van aanpak, in het iets formelere familiestatuut of in een aandeelhoudersovereenkomst. Meer informatie hierover vindt u onderstaand.

Zo legt u de normen, waarden en visie van uw familiebedrijf goed vast

Het bijzondere aan overname van een familiebedrijf is, dat je elkaar altijd weer tegenkomt, ook na de bedrijfsopvolging. Daarom zijn goede communicatie en heldere afspraken extra belangrijk. Om met één van onze adviseurs te spreken: “Je moet straks weer gezellig met elkaar aan tafel kunnen gaan”. Daarom is het belangrijk om alles duidelijk en in goede harmonie vast te leggen. Dat kan op verschillende manieren.

Stel aan het begin van het overnametraject een plan van aanpak op, waarin de verschillende fasen en rolverdeling van de overdracht worden beschreven. Door de verschillende taken en verantwoordelijkheden al vroeg vast te leggen wordt een stip aan de horizon gezet en ontstaat voor alle partijen duidelijkheid.

In een familiestatuut kunt u samen met de andere familieleden zaken vastleggen die belangrijk zijn voor de onderlinge familiebanden, maar ook voor de toekomst van de onderneming. Welke waarden en normen vindt iedereen belangrijk, hoe profileert de familie en het familiebedrijf zich op social media en hoe wordt omgegaan met toetreding door nieuwe familieleden? Maar ook: wat gebeurt er als een betrokken familielid overlijdt of als er een echtscheiding plaatsvindt?

Door dit soort onderwerpen vooraf grondig met alle betrokken familieleden te bespreken en vast te leggen, ontstaat helderheid, die er op cruciale momenten toe doet. Er is één beperking: de afspraken die zijn vastgelegd in een familiestatuut zijn niet automatisch afdwingbaar, het is meer een moreel contract tussen familieleden.

Kiest u (ook) voor een aandeelhoudersovereenkomst, dan zijn de afspraken tussen aandeelhouders over belangrijke zakelijke situaties wel formeel afdwingbaar en dus beter afgedicht. In een aandeelhoudersovereenkomst maken de aandeelhouders van een vennootschap nadere onderlinge afspraken, vaak als aanvulling op of in afwijking van de statuten. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de informatie die aandeelhouders krijgen, over besluitvorming, over dividendbeleid of over de prijs van aandelen bij onderlinge transacties.

Ons advies is een familiestatuut als basis te nemen en dat verder uit te werken in een aandeelhoudersovereenkomst (en soms ook in statuten en testamenten). Een goed familiestatuut en een aandeelhoudersovereenkomst, beide periodiek geactualiseerd, zorgen voor duidelijkheid en daarmee voor stabiliteit en continuïteit in uw familiebedrijf.

Meer weten?

Wilt u meer weten over bedrijfsopvolging binnen familiebedrijven? Neem dan contact op met Kees de Heus per e-mail of per telefoon: +31 (0)88 277 19 85 of Bianca de Kroon per e-mail of per telefoon: +31 (0)88 277 10 10. Zij helpen u graag verder.