Een vooruitblik op het post-coronatijdperk voor de transport- en logistieksector

Zo meldt Flightradar24 een daling van 55% van de commerciële vluchten ten opzichte van maart 2019 [1], terwijl de omzet in supermarkten in de afgelopen periode de kerstdrukte vele malen overtrof [2], met bijbehorende gevolgen voor de logistiek. Voor de meeste ondernemingen heeft de continuïteit op korte termijn op dit moment de hoogste prioriteit, maar het kijken naar de toekomst en een strategische planning voor de periode na de crisis zouden ook bovenaan de agenda moeten staan. Zeker om continuïteit op de lange termijn te kunnen waarborgen.

De hoge mate van diversiteit in de transport- en logistieksector (T&L) maakt het moeilijk om algemene conclusies te trekken. We zien grote tegenstellingen tussen de verschillende soorten spelers, zoals personenvervoer versus vrachtvervoer. In tijden van ‘social distancing’, persoonlijke isolatieverplichtingen en striktere grensbeperkingen is het onderscheid tussen internationale en nationale spelers ook meer dan ooit relevant.

Transport- en logistiekondernemingen hebben zeer specifieke en op maat gemaakte oplossingen nodig om deze ‘Corona-storm’ te trotseren, gebaseerd op hun specifieke situatie. Ondernemingen moeten echter allemaal zo snel mogelijk hun strategische plannen voor de komende jaren heroverwegen en zich afvragen: "Welke lessen kunnen wij hieruit trekken en wat betekent dit voor mijn onderneming op de korte en lange termijn?”.

Een sector vol contrasten

Als we kijken naar degenen die zich het snelst hebben weten aan te passen aan deze ongekende crisissituatie, wordt de aandacht gevestigd op onderwerpen die randvoorwaardelijk zijn bij de voorbereiding op de tijd na de coronacrisis. De opmerkelijke wendbaarheid van sommige ondernemingen die hun activiteiten snel hebben aangepast door gebruik te maken van technologie om capaciteit uit te wisselen tussen verschillende actoren en om zeer grote operaties op afstand te beheren, is bijzonder leerzaam.

De E-commerce sector en de bijbehorende logistieke ondernemingen behoren tot degenen die het minst negatief worden beïnvloed door de crisis. Ook de logistieke ondernemingen die supermarkten bedienen staan er goed voor en huren momenteel grote aantallen medewerkers in om te kunnen voldoen aan de exponentiële vraag naar leveringen. Het zwaarst getroffen daarentegen is het personenvervoer, zoals vliegtuigen, taxi’s en het openbaar vervoer. Alles staat vrijwel stil. Ook in de vrachtwereld zijn er verliezen geleden, met name door strengere regelgeving verband houdende met gezondheid, grenscontroles en door het verlies van verkeer van en naar China. De kosten die met deze terugval gemoeid zijn, zijn enorm en monden uit in blank sailings , vliegtuigen aan de grond, steeds meer containers die op de kade blijven staan en demurrage om er maar een paar te noemen.

Sommige sectoren zoals toerisme, horeca, bouw en catering worden ook zwaar getroffen, wat door het domino-effect gevolgen heeft voor T&L. Zal dit structurele gevolgen hebben voor de sector? Zullen bijvoorbeeld cruiseschepen in de toekomst net zo populair zijn als in het verleden?

Opmerkelijke trends: voorbereiden op een nieuw normaal

In alle gevallen moeten ondernemingen tijd en middelen vrijmaken om zich voor te bereiden op de nasleep van de crisis en om hun post-corona-strategie te bepalen. Er zal rekening gehouden moeten worden met een aantal nieuwe trends, zoals nieuwe businessmodellen, failliete ondernemingen en het succes van het werken op afstand. Wij hebben een aantal observaties beschreven - geformuleerd als vragen - om u te helpen na te denken over en u voor te bereiden op ‘het nieuwe normaal’:

• Kan de T&L-sector weer terugkeren naar hoe deze vroeger georganiseerd was? 
  Tot nu toe zijn we vooral getuige geweest van een korte 'modal shift', waarbij het vervoer over de weg en over zee zich even naar het spoor heeft verplaatst. Voor de meeste bedrijven in de spoorlogistiek is echter alles alweer bij het oude.

• Is er een structurele verandering in de manier waarop mensen worden vervoerd? 
  We kunnen nu al met enige zekerheid aannemen dat videoconferencing veel fysieke vergaderingen zal vervangen. Op dezelfde manier kunnen we ons voorstellen dat mensen in de nabije toekomst minder zullen reizen, zowel nationaal als internationaal, wat gevolgen zal hebben voor het openbaar vervoer en het personenvervoer.

• Kan lokale consumptie de norm worden? 
  Landen hebben momenteel moeite om voedsel en goederen te importeren, dus het is waarschijnlijk dat de autoriteiten de import zullen heroverwegen en gaan vertrouwen op meer lokale productiebronnen, zodat ze flexibeler zijn als er in de toekomst een vergelijkbare crisis zou uitbreken. Ook voor de particuliere sector zullen deze overwegingen met betrekking tot de toeleveringsketens van belang zijn.

• Is een verandering van de arbeidsmarkt voorde sector T&L aannemelijk? 
  Een flexibele omvang van het personeelsbestand en het in staat zijn om het personeelsbestand snel te verkleinen of te vergroten is voor veel bedrijven een voordeel gebleken. Regeringen zullen echter juist proberen om de zzp’ers, die tot de meest kwetsbaren in deze crisis behoren, te beschermen. Het vinden van het juiste evenwicht tussen stabiliteit en flexibiliteit, alsmede het toepassen van nieuwe manieren van werken, zullen enkele van de belangrijkste uitdagingen na de crisis zijn.

• Zal in contracten automatisch een 'overmacht'-clausule worden opgenomen?
  Sommige spelers in de T&L-sector zijn zwaar getroffen door het niet goed werken van de clausules in contracten met betrekking tot overmacht, ofwel “force majeure”. Debatten rond dit juridische concept zullen niet lang op zich laten wachten.

• Zal er sprake van impairment zijn? 
  De huidige onderbezetting van het materieel in de sector (schepen en vliegtuigen), wat ernstige gevolgen heeft voor de kasstromen, zal hoogstwaarschijnlijk ook de waardering van deze activa aantasten.

• Kan de IT-functie omgaan met de eisen van het nieuwe normaal? 
  Een flexibele en schaalbare IT-functie is een kritische succesfactor gebleken. Klanten denken opnieuw na over hun manier van zakendoen en zullen daarom verschillende verwachtingen hebben van en eisen stellen aan hun logistieke en reisaanbieders. Bovendien hebben T&L-bedrijven en hun teams wellicht ‘op afstand werken’ en andere werkwijzen toegepast, die na de pandemie zullen blijven bestaan. Dit vereist een grondige, structurele heroverweging van het IT-landschap van de organisatie, wat een visie en een stappenplan vereist om daar te komen. Dit geldt voor enerzijds IT-systemen en -toepassingen, waarbij een versnelde overgang van oude naar nieuwe softwareoplossingen nodig kan zijn. Maar het vereist ook dat er goed wordt gekeken naar de IT-mensen, -rollen en -governance die nodig zijn om deze cruciale digitale transformatie te managen en te ondersteunen.

Het is nog te vroeg om duidelijke conclusies te trekken over de langetermijneffecten van de coronacrisis op de T&L-sector. De economische terugval heeft echter duidelijk positieve gevolgen gehad voor het milieu en we kunnen aannemen dat de vermindering van de T&L activiteiten hierin een rol hebben gespeeld. Dit kan in de toekomst een impuls geven aan een bredere integratie van duurzaamheidsoverwegingen in de strategische planning van ondernemingen in de T&L-sector.

Meer weten?

Wilt u meer weten over de impact van de coronacrisis op de transport- en logistiek sector? Neem dan contact op met Pieter Tra per email of per telefoon +31 (0)88 277 1885. Hij helpt u graag verder.  

Bronnen:

[1] https://www.flightradar24.com/blog/charting-the-decline-in-air-traffic-caused-by-covid-19/

[2] https://nos.nl/artikel/2328066-cbs-supermarktomzet-hoger-dan-met-kerst-door-corona-hamsteraars.html