Ontwikkelingen op het gebied van de ANBI-status in 2022 en 2023

Op 15 december 2022 heeft de staatssecretaris van Financiën een inhoudelijke reactie aan de Tweede Kamer[2] gestuurd over het Rapport Toezicht op Algemeen Nut. De staatssecretaris bevestigt in zijn reactie het belang van een ruim ANBI-begrip. ANBI’s mogen, mits zij voldoen aan de voorwaarden, een groot aantal verschillende maatschappelijke doelen nastreven. Belangrijk is dat voldoende diversiteit en verscheidenheid in de filantropie en het algemeen nut wordt nagestreefd. Op enkele aspecten wordt uitgebreid ingegaan. Wij stippen enkele punten aan.

Controlemaatregelen

De Belastingdienst heeft diverse mogelijkheden om in te grijpen bij strafbare feiten of bij onvoldoende transparantie:

• Bij overtredingen van de integriteit kan een ANBI-status reeds worden ingetrokken, een wetswijziging is hiervoor niet nodig. Bovendien heeft de Belastingdienst de mogelijkheid om bij twijfel over integriteit van de instelling of (een van) de bestuurders om een verklaring omtrent gedrag (VOG) te vragen.
• De per 1 juli 2021 ingetreden Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen voorziet in maatregelen om de kwaliteit van bestuur en toezicht bij verenigingen en stichtingen te verbeteren.
• Het wetsvoorstel Wet transparantie maatschappelijke organisatie (Wtmo) zal meer inzicht gaan bieden op financiering afkomstig uit het buitenland. Bovendien zal op basis van deze wet voor stichtingen de verplichting ontstaan om financiële stukken, zoals de balans en de staat van baten en lasten, te deponeren bij het handelsregister. Op dit moment is het nog wachten op de nota van wijziging en nota naar aanleiding van het verslag.

Bestedingscriterium

In de ANBI-regelgeving is bepaald dat een ANBI niet meer vermogen mag aanhouden dan zij in redelijkheid nodig heeft om haar voorziene activiteiten ten behoeve van het algemeen nut voort te zetten, beter bekend als de zogenoemde ‘anti-oppoteis’, of het bestedingscriterium. Op dit moment is er geen minimum aantal activiteiten voorgeschreven voor een ANBI, noch is een minimum bestedingsbedrag beschreven. Hierdoor kan discussie ontstaan over het voldoen aan het bestedingscriterium. Het kabinet zal in de evaluatie van de ANBI-regelging die gepland staat voor 2023 nader ingaan op eventuele aanscherping van het bestedingscriterium.

Toezicht door de Belastingdienst

In het rapport van afgelopen zomer is geconstateerd dat het toezicht op het grootste deel van de ANBI’s in Nederland gebrekkig is door beperkte capaciteit en gebrek aan bruikbare gegevens bij de Belastingdienst. De afgelopen jaren is het toezicht op ANBI’s enigszins verbetert door onder andere het verplichte gebruik van standaardformulieren voor grote ANBI’s en de uitbreiding van mogelijkheden om een VOG te vragen. Bovendien zijn in de Fiscale Verzamelwet 2024 voorstellen opgenomen om toezicht op ANBI’s te vergemakkelijken, zoals een taxatieplicht voor omvangrijke giften in natura en nadere voorwaarden voor ANBI’s in derde landen.

Om ervoor te zorgen dat het ANBI-team van de Belastingdienst betere controlemaatregelen krijgt, worden de volgende acties ondernomen:

• Het inregelen van verplichte centrale aanlevering van gegevens bij de Belastingdienst en niet langer alleen op eigen website. Hiervoor is een wetswijziging noodzakelijk.
• Het aanvragen van een ANBI-status kan naar verwachting na het eerste kwartaal 2023 online plaatsvinden. Op dit moment dient nog gebruik te worden gemaakt van een schriftelijk aanvraagformulier.
• In het tweede kwartaal van 2023 wordt een Informatieloket ANBI’s opgestart om betere informatievoorziening te bewerkstelligen.

Overige punten

In vervolg op het Rapport Algemeen Nut is reeds een evaluatie van de giftenaftrek en de ANBI-regelgeving gepland voor 2023. Bovendien is per 1 januari 2023 de aftrek van periodieke giften beperkt tot € 250.000 per jaar per huishouden. Voor reeds lopende contracten is het overgangsrecht van kracht, als op 4 oktober 2022 de verplichtingen reeds waren aangegaan.

Meer weten?

Heeft u vragen over de reactie op het rapport Toezicht op Algemeen Nut, de wijzigingen in regelgeving voor ANBI’s die worden verwacht of andere ANBI-gerelateerde vragen? Neem dan contact op met Marieke van Kooten per e-mail of per telefoon: +31(0)88 277 22 64. Zij helpt u graag verder.

[1] Zie ook ons artikel van 7 juli 2022 

[2] Brief van 15 december 2022 Kabinetsreactie toezicht op algemeen nut