Opvolging in het familiebedrijf - deel 3 van 4

In deel 2 van dit vierluik hebben wij uiteengezet hoe Ad de aandelen E-Byke op een fiscaal gunstige wijze kan schenken aan dochter Cindy. In dit deel gaan wij in op de gevolgen wanneer Ad besluit om de aandelen niet te schenken aan Cindy, maar om de aandelen aan haar te verkopen.

1. Aandelen verkopen

Een bedrijfsopvolging kan plaatsvinden als Ad  de door hem rechtstreeks gehouden aandelen E-Byke aan Cindy verkoopt.

1.1 Aandelen vanuit privé verkopen

Mocht Ad de rechtstreeks gehouden aandelen E-Byke willen verkopen aan de persoonlijke holding van Cindy, dan is Ad 26,9% (percentage 2022) aanmerkelijkbelangheffing verschuldigd over het verschil tussen de verkoopprijs van de aandelen en de fiscale verkrijgingsprijs. In tegenstelling tot schenking van aandelen, is bij verkoop van aandelen in de inkomstenbelasting geen doorschuifregeling mogelijk.

Verkoopt Ad de rechtstreeks gehouden aandelen E-Byke aan Cindy privé in plaats van aan haar persoonlijke holding, dan kan Ad voor maximaal tien jaar renteloos uitstel van betaling krijgen voor de aanmerkelijkbelangheffing in de inkomstenbelasting. Hierbij gelden de volgende voorwaarden:

• De aandelen moeten worden gekocht door een natuurlijk persoon die tevens de onderneming voortzet. Hier voldoet Cindy aan indien zij de aandelen niet via een persoonlijke holding koopt;
• De koopsom is geheel of gedeeltelijk schuldig gebleven bij de verkoper. Hier wordt aan voldaan als Cindy de koopsom schuldig blijft bij Ad; en
• Er moet voldoende zekerheid worden gesteld door de verkoper ten behoeve van de Belastingdienst. In veel gevallen kan ook zekerheid worden gesteld door het aan de Belastingdienst verpanden van (een deel van) de vordering op de koper. Ad zou de vordering op Cindy kunnen verpanden aan de Belastingdienst.

1.2 Aandelen via een persoonlijke holding verkopen

Vanuit fiscaal oogpunt heeft het echter de voorkeur dat de aandelen E-Byke worden verkocht door de persoonlijke holding van Ad (verkoop onderlangs). In dat geval hoeft Ad niet in privé af te rekenen over de verkoop van de aandelen E-Byke. De verkoopwinst op de verkoop van de aandelen E-Byke valt dan volledig onder de deelnemingsvrijstelling in de vennootschapsbelasting bij de holding, zodat bij verkoop geen belasting is verschuldigd.

Als er nog geen holdingstructuur bestaat bij Ad, kan deze bijvoorbeeld zonder belastingheffing worden gerealiseerd door middel van een fiscaal gefaciliteerde aandelenfusie, bedrijfsfusie of juridische afsplitsing. Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met de geldende voorwaarden. Daarnaast geldt dat deze faciliteiten niet van toepassing zijn indien sprake is van misbruik van de faciliteit met de bedoeling om belastingheffing te ontgaan of uit te stellen. Als Ad reeds een concreet verkoopvoornemen heeft zal in beginsel sprake zijn van misbruik en is de faciliteit niet van toepassing.

Ook voor Cindy kan het de voorkeur hebben om de aandelen E-Byke niet rechtstreeks in privé te kopen, maar om deze via een persoonlijke holding te kopen. Eventuele verkoopwinsten in de toekomst vallen dan ook bij Cindy in haar persoonlijke holding.

2. Vaststellen zakelijke verkoopprijs

De overdracht binnen familiesfeer wordt door de Belastingdienst kritisch bekeken. Het moet duidelijk zijn dat de transacties van de bedrijfsovername zakelijk zijn. De koopprijs (met name de waarde economisch verkeer van de activa en de goodwill) moeten om fiscale problemen te voorkomen op zakelijke basis zijn vastgesteld. Dit om te voorkomen dat de Belastingdienst stelt dat sprake is van een belaste schenking van Ad aan Cindy in het geval dat een te lage koopsom wordt vastgesteld, of vice versa bij een te hoge koopsom. Een zakelijke/marktconforme koopsom voorkomt ook dat Dirk en Cindy ongelijk worden behandeld. Maar hoe bepaal je een marktconforme/zakelijke prijs?

2.1 Waardering aandelen E-Byke

Voor het bepalen van een zakelijke/marktconforme koopsom, kunnen Ad en Cindy een onafhankelijke deskundige inschakelen die E-Byke kan waarderen. Door het inschakelen van een onafhankelijke deskundige kan Ad waarborgen dat een zakelijke prijs wordt vastgesteld, die niet alleen de belangen van Ad en Cindy waarborgt, maar ook die van Dirk.

Bij de waardering van een onderneming is het van belang de activiteiten en kenmerken van de onderneming inzichtelijk te krijgen en de markt en industrie waarin een onderneming actief is uitgebreid te analyseren. Verder wordt er ook gekeken naar de historische prestaties van een onderneming. Op deze manier worden alle relevante factoren, zoals ontwikkelingen of trends in de markt, uiteengezet en beoordeeld om een juiste prognose van de toekomstige vrije geldstromen van een onderneming op te stellen. Op basis van deze informatie kan er (bijvoorbeeld met de Discounted Cashflow methode) een ondernemingswaarde geschat worden.

3. Financiering van de koopsom door de persoonlijke holding van Cindy

Wanneer een zakelijke/marktconforme koopsom voor de aandelen E-Byke is vastgesteld, rijst de vraag hoe de persoonlijke holding van Cindy deze koopsom moet financieren. Wanneer Cindy niet over voldoende eigen vermogen beschikt om te kunnen inbrengen in haar persoonlijke holding, kan haar persoonlijke holding de koopsom lenen bij de bank. Dit brengt in veel gevallen een hoge financieringslast met zich mee. Een andere mogelijkheid is om de koopsom schuldig te blijven bij (de persoonlijke holding van) Ad. Ook hier is het zaak om fiscale correcties te voorkomen, door deze lening aan te gaan tegen zakelijke voorwaarden, zoals een zakelijke rente, een aflossingsschema en eventuele zekerheidsstellingen.

Als het Cindy niet lukt om de koopsom van de aandelen E-Byke te financieren, zijn er andere opties om toch een (gefaseerde) bedrijfsoverdracht tot stand te brengen. Een van deze mogelijkheden is een cumulatief preferente aandelenstructuur. Bij een dergelijke structuur worden de gewone aandelen van Ad omgezet in cumulatief preferente aandelen, en krijgt Cindy gewone aandelen uitgereikt. Cumulatief preferente aandelen zijn aandelen waarop met voorrang (op gewone aandelen) dividend wordt uitgekeerd. Wordt na een slecht jaar geen dividend uitgekeerd, dan krijgt men op deze aandelen als eerste partij dividend uitgekeerd zodra er sprake is van een goed jaar. Het dividendtegoed wordt als het ware opgespaard.

In deel 4 van dit vierluik gaan wij zowel nader in op de cumulatief preferente aandelenstructuur als op certificeren van aandelen.

Meer weten?

Heeft u vragen of wilt u graag meer weten over bedrijfsopvolging? Neem contact op met Bianca de Kroon per e-mail of per telefoon: +31 (0)88 277 10 10 of met Dounia de Jonge per e-mail of per telefoon: +31 (0)88 277 18 95. Zij helpen u graag verder.