EU Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM): verzekeren dat uw productieketen in overeenstemming is met de wetgeving

In juni 2022 stemde het Europees Parlement over het standpunt met betrekking tot CBAM. De amendementen van het parlement omvatten (onder meer) een bredere product scope, de instelling van een centrale CBAM-autoriteit, een bredere emissie scope (inclusief indirecte emissies) en een kortere overgangsperiode.

Het voorstel voor de CBAM-verordening van de Europese Commissie vindt u hier. De amendementen op het voorstel dat op 22 juni 2022 in een plenaire vergadering door het Europees Parlement is aangenomen, vindt u hier. De Raad en het Europees Parlement hebben op 13 december 2022 een voorlopig en voorwaardelijk akkoord bereikt over de CBAM. Het akkoord moet door de ambassadeurs van de EU-lidstaten en door het Europees Parlement worden bevestigd én door beide instellingen worden aangenomen voordat het definitief is.

CBAM – onderdeel van een groter pakket

Naast de milieu- en sociale doelstellingen, is het Fit for 55-pakket het grootste wetgevingspakket dat ooit door de Europese Commissie is ingediend. Dit pakket benadrukt het belang dat de Europese Commissie hecht aan milieukwesties. Het bevat ook belangrijke voorstellen op het gebied van belastingen die ofwel de bestaande richtlijnen actualiseren of volledig nieuwe juridische oplossingen bieden om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 te verminderen.

Als we Fit for 55 vanuit een fiscaal oogpunt observeren, is er een belangrijk verband met de EU Communication on Business Taxation for the 21st century. In dit plan presenteerde de Europese Commissie haar visie op de vennootschapsbelasting in de 21e eeuw  en benadrukte zij dat belastingen een sleutelrol zullen spelen bij de transitie naar meer gedragsgerichte vennootschapsbelasting op basis van het principe ‘de vervuiler betaalt’. Om deze transitie te ondersteunen zal The European Green Deal Investment Plan worden opgesteld dat de EU-lidstaten kunnen gebruiken om de kosten van deze energietransitie te helpen financieren.

Het  belangrijkste voorstel binnen de Fit for 55, vanuit fiscaal oogpunt, is de herziening van de Energiebelastingrichtlijn en CBAM, die gekoppeld is aan het reeds functionerende EU Emission Trading System (ETS), dat onder de ETS-richtlijn valt.

CBAM, hoe werkt het?

De Europese Commissie heeft er rekening mee gehouden dat sommige niet-EU-landen mogelijk een minder streng milieu- en klimaatbeleid voor hun industrieën hanteren. Een steeds strenger EU-klimaatbeleid zou daarom een ​​hoog risico op koolstoflekkage kunnen veroorzaken. Bedrijven die in de EU zijn gevestigd, zouden hun koolstofintensieve productie naar het buitenland kunnen verplaatsen om te profiteren van lagere nalevingskosten voor het milieu en hun in de EU geproduceerde producten te vervangen door meer koolstofintensieve geïmporteerde producten uit deze derde landen. Als gevolg daarvan zouden de emissies in deze derde landen kunnen toenemen, waardoor de klimaatinspanningen van de EU om de totale wereldwijde emissies te verminderen worden ondermijnd.

Een van de hoofddoelen van CBAM is het gelijktrekken van de prijzen tussen in de EU geproduceerde goederen en geïmporteerde goederen uit derde landen, met als doel gelijke concurrentievoorwaarden  tot stand te brengen. Dit kan ervoor zorgen dat de klimaatdoelstellingen van de EU niet worden ondermijnd door de productie te verplaatsen naar landen buiten de EU met een minder ambitieus milieubeleid. CBAM kan ook producenten uit derde landen stimuleren om te investeren in emissie-efficiënte technologieën, en regeringen van derde landen aanmoedigen om een beleid te voeren voor hun emissie-intensieve industrieën, en dit alles in overeenstemming met de WTO (Wereldhandelsorganisatie)-regels.

De Europese Commissie merkt op dat CBAM een belangrijk instrument is om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55% te verminderen en tegelijkertijd de industrieën in de EU in staat stellen concurrerend te blijven. Om de milieudoelstellingen van de Europese Commissie te halen, zullen in de EU gevestigde industrieën substantiële investeringen in groene energie moeten doen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Aan de andere kant zijn industrieën buiten de EU misschien nog niet belast met streng milieubeleid of maatregelen vergelijkbaar met het EU-ETS (Emissions Trading System). Dit is waar CBAM ingrijpt.

Volgens de voorlopige overeenkomst van 13 december 2022 zal de CBAM vanaf oktober 2023 in werking treden. Vanaf dan kunnen importeurs een invoervergunning aanvragen voor producten die onder de reikwijdte van CBAM vallen en voldoen aan de rapportagenormen. Tussen 2023 en 2026 vindt er een overgangsperiode plaats. Na de overgangsperiode moeten importeurs toestemming krijgen van een gecentraliseerde CBAM-autoriteit om goederen onder het toepassingsgebied van CBAM in het douanegebied van de EU in te voeren. Importeurs moeten voldoen aan de rapportageverplichtingen en de emissies identificeren die zijn ingebed in de geïmporteerde goederen en dienovereenkomstig CBAM-certificaten aanschaffen. De kosteloze toekenning van CBAM-certificaten zal langzaam worden afgebouwd en eindigt in 2032.

Verbrede product scope

De Europese Commissie stelde aanvankelijk voor om zich te richten op EU-importeurs van cement, elektriciteitsopwekking, bepaalde meststoffen, ijzer, staal en aluminium. De Europese Commissie is van mening dat deze industrieën een hoge CO2-footprint hebben en een verhoogd risico op verplaatsing buiten de EU. In de parlementaire vergadering van juni 2022 heeft het Europees Parlement het voorstel gewijzigd om organische chemicaliën, kunststoffen, waterstof en ammoniak onder de product scope op te nemen. De verwachting is dat de goederen die onder de CBAM-regeling vallen later worden uitgebreid met ijzerlegeringen en aanvankelijk vrijgestelde meststoffen.

CBAM zal verwijzen naar de codes van de gecombineerde nomenclatuur (“GN”) die voor de douane gelden om de aard van het geïmporteerde product te bepalen. Het bepalen van de GN-code van goederen wordt daarom belangrijker voor importeurs in de EU.

Belang van het land van herkomst

CBAM zal niet van toepassing zijn op geïmporteerde goederen uit alle derde landen. EER-EVA-landen, waaronder IJsland, Zwitserland en Noorwegen, die momenteel onder EU-ETS vallen, zullen worden vrijgesteld van CBAM. Voor producten met een GN-code waar momenteel geen douanerechten op worden geheven, vereist CBAM dat aandacht wordt besteed aan de oorsprong van de producten. Het wordt daarom steeds belangrijker voor importeurs om bewijsmateriaal te verzamelen om het land van oorsprong van geïmporteerde goederen te bewijzen, vooral voor goederen met een GN-code waarvoor momenteel geen douane- of antidumpingrechten gelden.

Wereldhandelsregels van de WTO

Aangezien dit gevolgen zal hebben voor de internationale handel, moet CBAM voldoen aan de WTO-regels. Verschillende landen, waaronder de VS, China, Rusland, Brazilië, Zuid-Afrika en India, hebben al hun bezorgdheid geuit over de voorstellen van de Europese Commissie. Zij stellen dat CBAM inbreuken maakt op:

• De regel van non-discriminatie (MFN of the Most Favored Nation Clause) die landen dwingt geïmporteerde producten van verschillende WTO-leden gelijk te behandelen;
• De nationale behandelingsregel die stelt dat buitenlandse producten niet mogen worden benadeeld ten opzichte van binnenlandse producten.

Bovendien zou CBAM ertoe kunnen leiden dat de EU hogere heffingen op ingevoerde goederen toepast dan de overeengekomen douanerechtenplafonds in WTO-overeenkomsten. In andere kritiek wordt erop gewezen dat de EU er ook voor moet zorgen dat ze de invoer beoordeelt op de werkelijke emissie-inhoud en niet op algemene statistieken die gebaseerd zijn op gemiddelden of beloften van het land van herkomst.

Adjunct-directeur-generaal van de WTO, Jean-Marie Paugam, heeft deze zorgen weggenomen. Hij onderstreept dat milieubeleid, voor zover het geen onderscheid maakt tussen WTO-leden en niet wordt vermomd als protectionisme, geen schending is van multilaterale handelsregels.

Bovendien is het milieubeleid van de EU gericht op industrieën en niet op landen. CBAM is dan ook bedoeld als aanvulling op EU-ETS om een ​​eerlijk speelveld te creëren voor de relevante sectoren, ongeacht het land van herkomst. Om compatibiliteit met de WTO-regels te garanderen, moeten CBAM-certificaten ook redelijk overeenkomen met de EU-ETS-prijs. Bovendien is het doel van CBAM niet om kwantitatieve invoerbeperkingen vast te stellen, wat betekent dat handelsstromen niet worden beperkt of verstoord.

Belangrijkste leerpunten

Het belang van ‘groene belastingen’ zoals CBAM wordt steeds belangrijker. De focus van belastingteams zal moeten worden verlegd om rekening te houden met groene belastingen en de toenemende rapportageverplichtingen op het gebied van Environmental, Social en Governance (ESG). Met betrekking tot CBAM zullen de belangrijkste aandachtspunten voor organisaties de ‘intra-company pricing’ zijn, het zorgen voor een adequaat zicht op de douanewetgeving in termen van GN-codes en oorsprongsregels, en de keuze van de toepasselijke verrekenprijsmethode in geval van import van grondstoffen in het kader van CBAM. Organisaties moeten:

• overwegen of zij de vergelijkbaarheidsmethode nog moeten toepassen en hoe zij met benchmarking zullen omgaan;
• overwegen of en hoe de toenemende nalevingskosten aan hun klanten kunnen worden doorberekend;
• hun wereldwijde productieketen en de geografische samenstelling van hun emissies volledig begrijpen.

Het is van cruciaal belang dat organisaties deze kwesties nu aanpakken en hun productieketen herzien om ervoor te zorgen dat ze volledig klaar zijn voor CBAM vanaf oktober 2023. Neem contact op met uw  Mazars-contactpersoon om te bespreken  hoe u zich op deze veranderingen kunt voorbereiden.

Meer weten?

Wilt u meer weten over CBAM of bent u benieuwd naar wat CBAM voor u specifiek betekent? Neem dan contact op met Ivana van der Maas per e-mail of per telefoon +31 (0)88 277 19 38 of met Eline Polak per e-mail of per telefoon +31 (0)88 277 23 25. Zij helpen u graag verder.